იშვიათი ასტეროიდის ჩაფრენა ახლოვდება, მაგრამ NASA, შესაძლოა, თამაშგარე მდგომარეობაში დარჩეს

„ბუნება წარმოუდგენლად იშვიათ ექსპერიმენტს გვთავაზობს.“ 

დაახლოებით ოთხი წლის შემდეგ, „მკვლელი ასტეროიდი“ დედამიწას ახლოს ჩაუვლის. ეს იქნება ციური მოვლენა, რომელიც მთელი მსოფლიოსთვის ხილული იქნება — რამდენიმე კვირის განმავლობაში, Apophis-ი ღამის ცაზე ერთ-ერთ ყველაზე კაშკაშა ობიექტად გამოჩნდება. 

დიდი ასტეროიდის, Apophis-ის, ახლოს ჩაფრენა 2029 წლის აპრილში NASA-ს ასეთი ობიექტის ახლოდან დაკვირვების ოქროს — და უკიდურესად იშვიათ — შესაძლებლობას აძლევს. კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რომ Apophis-ისა და დედამიწის გრავიტაციულ მიზიდულობას შორის ურთიერთქმედება მეცნიერებს ასტეროიდის შიდა აგებულების შესწავლის უპრეცედენტო შანსს შესთავაზებს. ეს მომხიბლავია პლანეტარული მეცნიერებისთვის, მაგრამ მას ასევე სერიოზული შედეგები აქვს პლანეტარული თავდაცვისთვის. მომავალში, თუ ასეთი ასტეროიდი დედამიწასთან შეჯახების კურსზე აღმოჩნდება, მისი გადახრის ეფექტური გეგმა დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ როგორია მისი შიდა აგებულება. 

„ეს შესანიშნავი შესაძლებლობაა“, — თქვა Bobby Braun-მა, რომელიც ჯონს ჰოპკინსის გამოყენებითი ფიზიკის ლაბორატორიაში კოსმოსის კვლევას ხელმძღვანელობს. „ალბათობის თვალსაზრისით, ათასობით წლის განმავლობაში ასეთი „მკვლელი ასტეროიდის“ შესწავლის სხვა შანსი არ გვექნება. ადრე თუ გვიან, ჩვენ ეს ცოდნა დაგვჭირდება.“ მაგრამ, შესაძლოა, ეს შანსი ვერ გამოვიყენოთ. 

NASA-ს Apophis-ზე დასაკვირვებლად რამდენიმე ვარიანტი აქვს. თუმცა, მათგან ყველაზე პერსპექტიული, მისია სახელად OSIRIS-Apex, რომელიც ახალ სიცოცხლეს აძლევს ძველ კოსმოსურ ხომალდს, გაუქმებისთვისაა გამზადებული Trump-ის თეთრი სახლის მიერ 2026 ფისკალური წლის ბიუჯეტში. სხვა არჩევანი, მათ შორის, საცავიდან ორმაგი კოსმოსური ზონდების, Janus-ის ხომალდის, გამოტანა, უბრალოდ განუხილველად დარჩა. შედეგად, NASA-ს ამჟამად არ აქვს გეგმა, შეისწავლოს ის, რაც კოსმოსური სააგენტოს დაარსების შემდეგ ყველაზე მნიშვნელოვანი ასტეროიდთან შეხვედრა იქნება. 

„მსოფლიო გვიყურებს“, — თქვა Richard Binzel-მა, მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის ასტეროიდების ექსპერტმა. „NASA-მ უნდა იმოქმედოს და თავისი საქმე შეასრულოს.“ 

 პლანეტარული თავდაცვის მოკლე ისტორია 

ათწლეულების განმავლობაში, თითქმის ყველა საჯარო გამოკითხვაში, რომელიც NASA-ს პრიორიტეტებს ეხებოდა, პლანეტარული თავდაცვა სიის სათავეში ან მასთან ახლოს იყო. მიუხედავად ამისა, დიდი ხნის განმავლობაში, NASA-ს არც ერთი ნაწილი რეალურად არ იყო ფოკუსირებული მკვლელი ასტეროიდების პოვნასა და მათი გადახრის ტექნოლოგიის შემუშავებაზე. 

2016 წლამდე, სანამ სააგენტომ პლანეტარული თავდაცვის საკოორდინაციო ოფისი დააარსა, ამ მიმართულებით პროგრესი ნელი იყო. მას შემდეგ NASA-მ დააფინანსა კოსმოსური მისია, რომელიც სპეციალურად დედამიწის მახლობლად არსებული საფრთხეების საპოვნელადაა შექმნილი — NEO Surveyor, კოსმოსური ტელესკოპი. NASA-მ ასევე დააფინანსა DART მისია, რომელმაც 2021 წელს 160-მეტრიან ასტეროიდზე შეჯახებით, გადახრის შესაძლებლობის დემონსტრირება მოახდინა. 

მაგრამ ამ კვირას გამოქვეყნებულ ანგარიშში, NASA-ს გენერალური ინსპექციის ოფისმა დაადგინა, რომ ამ წინსვლის მიუხედავად, სააგენტოს მიდგომა პლანეტარული თავდაცვისადმი კვლავ მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დგას. 

Apophis-ის შესახებ 

ასტრონომებმა Apophis-ი არიზონას ტელესკოპით 2004 წელს იპოვეს და, როგორც ჩანს, სატელევიზიო სერიალის Stargate SG-1-ის ფანები იყვნენ, სადაც დედამიწაზე ცივილიზაციისთვის საფრთხის შემცველ მთავარ ბოროტმოქმედს Apophis-ი ჰქვია.

თავისი ორბიტის გამო, Apophis-ი დედამიწას დაახლოებით ყოველ რვა წელიწადში ერთხელ უახლოვდება. ის საკმაოდ დიდია, დაახლოებით 370 მეტრი დიამეტრის. ეს საკმარისი არ არის დედამიწაზე ცივილიზაციის გასანადგურებლად, მაგრამ ის დიდ რეგიონში გამანადგურებელ შედეგებს გამოიწვევდა. ის დედამიწას 2029 წლის 13 აპრილს დაახლოებით 31,600 კმ-ით ასცდება. ასტრონომების შეფასებით, ამხელა ასტეროიდი დედამიწას ასე ახლოს მხოლოდ 7,500 წელიწადში ერთხელ უახლოვდება. 

პლანეტის ის ნაწილები, საიდანაც აპოფისის დანახვა 2029 წლის აპრილში, დედამიწასთან მისი უახლოესი ჩაფრენისას, შესაძლებელი იქნება. | ავტორი: Rick Binzel