კვლევა: აშშ-ის სამხრეთ-დასავლეთში გვალვა სავარაუდოდ 2100 წლამდე გაგრძელდება

ტეხასის უნივერსიტეტის (ოსტინი) მკვლევრების მიერ გასულ კვირას გამოქვეყნებული კვლევის თანახმად, აშშ-ის სამხრეთ-დასავლეთში მიმდინარე გვალვა, სავარაუდოდ, 21-ე საუკუნის ბოლომდე და შესაძლოა, უფრო დიდხანსაც გაგრძელდება. მიზეზი გლობალური დათბობაა, რომელიც წყნარ ოკეანეში სითბოს გადანაწილების მრავალწლიან პატერნებს ცვლის.

კლდოვან მთებში შეგროვებული დანალექი ქანების კერნების, პალეოკლიმატოლოგიური მონაცემებისა და კლიმატური მოდელების გამოყენებით, მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ სათბურის გაზების ემისიებით გამოწვეული დათბობა ჩრდილოეთ წყნარ ოკეანეში ატმოსფერული და საზღვაო სითბოს პატერნებს ისე ცვლის, რომ ეს „წყნარი ოკეანის დეკადური ოსცილაციის“ (PDO) ნეგატიურ ფაზას ემსგავსება. ეს მოვლენა, ჩვეულებრივ, აშშ-ის სამხრეთ-დასავლეთში ზამთრის ნალექების შემცირებას იწვევს. თუმცა, ამ შემთხვევაში, ფენომენი PDO-სთვის დამახასიათებელ 30-წლიან ციკლზე ბევრად დიდხანს შეიძლება გაგრძელდეს.

„ეს რომ მხოლოდ შემთხვევითი პროცესების შედეგი ყოფილიყო, ვიტყოდით, რომ უკიდურესად არ გაგვიმართლა. მაგრამ თუ, ჩვენი ჰიპოთეზის თანახმად, ეს ჩრდილოეთ წყნარ ოკეანეში ზღვის ზედაპირის ტემპერატურის იძულებითი ცვლილებაა, ის მომავალშიც შენარჩუნდება. ჩვენ ამას არა უბრალოდ უიღბლობად, არამედ ფუნდამენტურ ცვლილებად უნდა შევხედოთ,“ — აცხადებს კვლევის წამყვანი ავტორი ვიქტორია თოდი, ტეხასის უნივერსიტეტის გეომეცნიერებათა დოქტორანტი.

ამჟამად აშშ-ის სამხრეთ-დასავლეთი მეგაგვალვას განიცდის, რაც ლანდშაფტის არიდიზაციას, ანუ ათწლეულების განმავლობაში რეგიონის გამოშრობას იწვევს. ამის მიზეზი კლიმატის ცვლილება და წყლის რესურსების ჭარბი მოხმარებაა. შედეგად, ისეთი დიდი მდინარეების დონე, როგორებიცაა კოლორადო და რიო-გრანდე, მნიშვნელოვნად შემცირდა, დაიკლო მიწისქვეშა წყლის რეზერვუარების მოცულობაც. ეს შტატებსა და ადგილობრივ თემებს აიძულებს, წყლის მკვეთრად შემცირებულ მარაგებთან გამკლავებას ისწავლონ. ფერმერები წყლის მოხმარებას ამცირებენ, ქალაქები კი ალტერნატიულ წყაროებს ეძებენ.

„პოლიტიკის შემქმნელებმა უნდა გაითვალისწინონ, რომ ეს გვალვა და ზამთრის ნალექების შემცირება, სავარაუდოდ, გაგრძელდება და შესაბამისი გეგმები შეიმუშაონ,“ — ამბობს კვლევის თანაავტორი ტიმ შანაჰანი, ტეხასის უნივერსიტეტის პროფესორი.

კვლევა ათწლეულების წინ კლდოვან მთებში აღებული ნალექის ნიმუშების ანალიზით დაიწყო. თანამედროვე გეოქიმიური მეთოდების გამოყენებით, თოდმა შეძლო 6000 წლის წინ, შუა ჰოლოცენის პერიოდში არსებული გვალვის პირობების შესწავლა. ეს დედამიწის ისტორიის ის პერიოდია, როდესაც ჩრდილოეთ წყნარი ოკეანე დათბა და აშშ-ის სამხრეთ-დასავლეთმა ასობით წელი გვალვაში გაატარა. ნიმუშებმა აჩვენა, რომ მაშინდელი გვალვა ბევრად უფრო მკაცრი იყო, ვიდრე მეცნიერებს აქამდე ეგონათ.

კლიმატური მოდელების სერიამ დაადგინა, რომ მაშინ ტროპიკებში მცენარეული საფარის ცვლილებამ დედამიწის ზედაპირი გაამუქა, რამაც მზის სითბოს მეტი შთანთქმა გამოიწვია. ამან, თავის მხრივ, ჩრდილოეთ წყნარი ოკეანის დათბობა და გვალვა განაპირობა. „როგორც კი ეს დავინახეთ, მაშინვე დავფიქრდით იმაზე, თუ რა ხდება დღეს,“ — ამბობს თოდი.

ბოლო 30 წლის განმავლობაში PDO ნეგატიურ ფაზაშია. ისტორიული და მომავლის კლიმატური მოდელების ანსამბლის გამოყენებით, მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ ეს PDO-ს მსგავსი ნეგატიური ფაზა 2100 წლამდე გაგრძელდება. თუმცა, შუა ჰოლოცენის პერიოდისგან განსხვავებით, როცა დათბობა მცენარეული საფარის ცვლილებით იყო გამოწვეული, დღევანდელი პროცესების მამოძრავებელი სათბურის გაზების ემისიებია.

კვლევამ ასევე აჩვენა, რომ არსებული კლიმატური მოდელები გვალვის სიმძაფრეს სათანადოდ ვერ აფასებენ. თოდი და შანაჰანი იმედოვნებენ, რომ მომავალში არიდულობის უფრო ზუსტად პროგნოზირების გზებს იპოვიან. საუკუნის ბოლომდე გაგრძელებულ გვალვას კოლოსალური გავლენა ექნება რეგიონის წყლის რესურსებზე, სადაც ქვეყნის უდიდესი ქალაქები და ყველაზე პროდუქტიული სასოფლო-სამეურნეო ზონებია განთავსებული.

ბრაიან რიხტერი, წყლის კვლევისა და განათლების ჯგუფის, Sustainable Waters-ის პრეზიდენტი, რომელიც კვლევაში არ მონაწილეობდა, აცხადებს, რომ ეს ნაშრომი კიდევ ერთხელ ამტკიცებს — გვალვა მოსალოდნელზე ბევრად ინტენსიურია და მალე არ დასრულდება.

„განა საშინელება არ არის, რომ მეცნიერების განვითარებასთან ერთად, კლიმატისა და წყლის პროგნოზი სულ უფრო უარესდება?“ — ამბობს ის. „ხუთი წლის წინ ფერმერები ამბობდნენ, რომ გვალვები ადრეც გამოუვლიათ და ესეც გადაივლიდა. ახლა მათი ტონი შეიცვალა. ისინი ამბობენ: „ეს სხვაგვარი გვალვაა“.“

ITNEWS-ის მეგობარი ვებ-გვერდია ITJOBS.GE. ITJOBS.GE-ზე ორგანიზაციებს და ფიზიკურ პირებს, აქვთ საშუალება განათავსონ როგორც ვაკანსიები, ტრენინგები და ივენთები ასევე კონკრეტული Tech დავალებები, რისთვისაც ეძებენ დეველოპერებს, დიზაინერებს, სეო სპეციალისტებს და ა.შ. ITJOBS.GE - იპოვე დასაქმების საუკეთესო შესაძლებლობები ან გამოაქვეყნე ვაკანსია / დავალება და მიაწვდინე ხმა სასურველ აუდიტორიას.