პოლონეთში აღმოჩენილი მამონტის ეშვის ბუმერანგი 40,000 წლისაა

მამონტის ეშვისგან გამოთლილი ბუმერანგი მსოფლიოში ერთ-ერთი უძველესია და, რადიონახშირბადული დათარიღების ბოლო შედეგების მიხედვით, ის შესაძლოა, იმაზე ძველიც კი იყოს, ვიდრე არქეოლოგებს თავდაპირველად ეგონათ.

არქეოლოგებმა მამონტის ეშვის ბუმერანგი პოლონეთში, ობლაზოვას მღვიმეში, 1990-იან წლებში აღმოაჩინეს და თავდაპირველად ის დაახლოებით 18,000 წლით დაათარიღეს. თუმცა, ბოლონიის უნივერსიტეტის მკვლევრის, სარა ტალამოს და მისი კოლეგების ბოლოდროინდელი ანალიზის თანახმად, ბუმერანგი, შესაძლოა, დაახლოებით 40,000 წლის წინ იყოს დამზადებული. თუ ისინი მართლები არიან, ეს აღმოჩენა გვაძლევს საინტერესო მინიშნებებს იმის შესახებ, თუ როგორ ცხოვრობდნენ ადამიანები უკანასკნელი გამყინვარების ხანის მკაცრ ტუნდრაში, დღევანდელი პოლონეთის ტერიტორიაზე.

 (ფრჩხილის ძვალი) ნაპოვნი იყო არც ისე შორს მამონტის ეშვის ბუმერანგისგან. წყარო: Talamo და სხვ. 2025.

მამონტის ეშვისგან გამოთლილი ბუმერანგი

ბუმერანგი დაახლოებით 72 სანტიმეტრი სიგრძისაა, ოდნავ მოხრილი და ისეა დამუშავებული, რომ ერთი ბოლო მეორეზე ოდნავ მომრგვალებულია. მას ჯერ კიდევ ეტყობა ნაკაწრები მამონტის სიცოცხლიდან, პარალელურ ღარებთან ერთად, რომლებიც უძველესი ოსტატის მიერ იარაღის ფორმის მიცემისა და დამუშავების კვალს წარმოადგენს. მომრგვალებულ ბოლოზე არსებული დიაგონალური ნაჭდევები იარაღის ხელში დაჭერას გააადვილებდა. ის გაცვეთილი და გლუვია ხშირი ხმარებისგან — პალეოლითის ხანის მონადირის ცხოვრების უკანასკნელი კვალი.

რეპლიკაზე ჩატარებული ექსპერიმენტების საფუძველზე, პოლონური ბუმერანგი კარგად მიფრინავს, მაგრამ უკან არ ბრუნდება, რითაც ავსტრალიელი აბორიგენების გარკვეული ტიპის ბუმერანგებს ჰგავს.

თუმცა, კრიტიკულად მნიშვნელოვანი ის არის, რომ, ტალამოს და მისი კოლეგების მტკიცებით, ბუმერანგი დაახლოებით 40,000 წლისაა.

მოგესალმებით ობლაზოვას მღვიმეში, პოლონეთი. წყარო: Talamo და სხვ. 2025.

ეს უზარმაზარი ნახტომია 1996 წელს ჩატარებული თავდაპირველი რადიონახშირბადული დათარიღებიდან, რომელიც 18,000 წელს აჩვენებდა. ტალამოს და მის კოლეგებს ეჭვი შეეპარათ, რადგან ეს თარიღი არ ემთხვეოდა მღვიმის იმავე ფენაში აღმოჩენილი სხვა არტეფაქტების ასაკს. მათ ივარაუდეს, რომ ბუმერანგის ნიმუში, შესაძლოა, თანამედროვე ნახშირბადით დაბინძურდა, რამაც ის უფრო „ახალგაზრდა“ გამოაჩინა. ამ იდეის შესამოწმებლად, არქეოლოგებმა ხელახლა დაათარიღეს 13 ცხოველის ძვალი და ერთი ადამიანის ცერის ძვალი, რომლებიც ბუმერანგთან ერთად, იმავე ფენაში იპოვეს.

ადამიანის ცერა თითი?

ადამიანის ცერის ძვალი (ან მარცხენა დისტალური ფალანგა, თუ უფრო მეცნიერულად გსურთ) ბუმერანგის ისტორიის ინტრიგული ნაწილია. არქეოლოგებმა ბუმერანგი მღვიმის ცენტრში, ლოდების წრის მახლობლად აღმოაჩინეს, სადაც ის ირმის რქის იარაღებთან, მელიის კბილების ორ გულსაკიდთან, ძვლის მძივთან და... ვიღაცის მარცხენა ცერის ბოლო ძვალთან ერთად იყო დამარხული.

ტალამო და მისი კოლეგები ვარაუდობენ, რომ აქ საქმე გვქონდა რაიმე სახის რიტუალთან. ლოდები, როგორც ჩანს, „ახლომდებარე მდინარიდან იყო მოტანილი და მიზანმიმართულად განლაგებული,“ — წერენ ისინი.

ასე რომ, ჩვენ გვაქვს არა მხოლოდ მამონტის ეშვისგან გამოთლილი ბუმერანგი, რომელიც, როგორც ჩანს, იმ პერიოდით თარიღდება, როდესაც, პალეოანთროპოლოგების აზრით, ცენტრალური და ჩრდილოეთ ევროპა დიდწილად უკაცრიელი იყო, არამედ ის, შესაძლოა, იმდენად უძველესი რიტუალის ნაწილიც ყოფილიყო, რომლის მნიშვნელობის რეკონსტრუქცია დღეს შეუძლებელია.

გადარჩენა პრეისტორიულ კლიმატურ უდაბნოში

განახლებული ასაკი საინტერესო სურათს გვიხატავს იმ ადამიანების შესახებ, რომლებიც უკანასკნელი გამყინვარების ხანაში დღევანდელი პოლონეთის ტერიტორიაზე ცხოვრობდნენ.

ბოლო დრომდე ითვლებოდა, რომ ცენტრალური და ჩრდილოეთ ევროპა უკანასკნელი ნეანდერტალელების გაუჩინარების შემდეგ ათასობით წლის განმავლობაში დაუსახლებელი იყო. „42,000 წლის წინანდელი გარემოს ცვლილებების შემდეგ, ევროპის ჩრდილოეთი ცივი სტეპის ლანდშაფტად იქცა, რაც მუდმივი დასახლებებისთვის გამოწვევას წარმოადგენდა,“ — წერენ ავტორები. სხვა სიტყვებით, ცივმა და მტრულმა კლიმატმა ევროპის ჩრდილოეთი ნაწილი ერთგვარ პრეისტორიულ პოსტაპოკალიპტურ უდაბნოდ აქცია.

თუმცა, ობლაზოვას მღვიმის ახალი დათარიღება ამ სურათს ცვლის. შედეგები აჩვენებს, რომ ადამიანები ამ „კლიმატური გაუარესების“ პერიოდში ობლაზოვას მღვიმეში დაახლოებით 3,500 წლის განმავლობაში ცხოვრობდნენ. ისინი, როგორც ჩანს, უძლებდნენ როგორც შედარებით თბილ, ისე ღრმა გამყინვარების ფაზებს. ეს კი, ავტორების თქმით, „გარემოს ცვალებადობის პირობებში გამძლეობაზე“ მიუთითებს.

არა მხოლოდ იარაღი, არამედ ხელოვნება

„ეს ბუმერანგი ობლაზოვას მღვიმის ჯგუფის უნიკალურ არჩევანს ასახავს,“ — წერენ ტალამო და მისი კოლეგები.

ქვის შუბისპირებისგან, ხის შუბებისა თუ თუნდაც ხის ბუმერანგებისგან განსხვავებით, ეს იყო იარაღი, რომლის შექმნასაც უზარმაზარი დრო და შრომა დასჭირდებოდა — რესურსები, რომლებიც მობილურ ცხოვრების წესში დეფიციტურია. მაგრამ ვიღაცამ (ან იქნებ რამდენიმე ადამიანმა) ეს ძალისხმევა გაიღო და ბუმერანგის ფორმა მყარი მამონტის ეშვისგან გამოთალა. დედალი მამონტის ეშვი 9.3 სმ სისქის, ხოლო მამრისა — 18 სმ დიამეტრის შეიძლებოდა ყოფილიყო. ეს ნიშნავს, რომ ოსტატს ძალიან ბევრი მასალის მოშორება მოუწია, რომ ბუმერანგის თხელი, ბრტყელი ფორმა მიეღო და შემდეგ ისე დაემუშავებინა, რომ სწორად ეფრინა.

და არა მხოლოდ ეს — ვიღაცამ ბუმერანგი მორთო კიდეც; მასზე ღრმა, ფართო ნაჭდევებია, რომლებიც წითელი პიგმენტის კვალს შეიცავს. ბუმერანგი აშკარად გამოსაყენებლად იყო შექმნილი, მაგრამ ის წმინდად უტილიტარული არ იყო; ვიღაცას სურდა, რომ ეს ნივთი ჰაერში ზუზუნისას „მაგრად“ გამოჩენილიყო.

ITNEWS-ის მეგობარი ვებ-გვერდია ITJOBS.GE. ITJOBS.GE-ზე ორგანიზაციებს და ფიზიკურ პირებს, აქვთ საშუალება განათავსონ როგორც ვაკანსიები, ტრენინგები და ივენთები ასევე კონკრეტული Tech დავალებები, რისთვისაც ეძებენ დეველოპერებს, დიზაინერებს, სეო სპეციალისტებს და ა.შ. ITJOBS.GE - იპოვე დასაქმების საუკეთესო შესაძლებლობები ან გამოაქვეყნე ვაკანსია / დავალება და მიაწვდინე ხმა სასურველ აუდიტორიას.